gipuzkoakultura.net
SAN ANDRES
Iriaungo San Andres ermita (Iriaun toponimoa Elosuako Iriaun edo Irijaun sortetxean gordetzen da), 1468an aipatzen da Maria Teresa de Vicuña, Garcia de Ibañezen emazteak dohariak egitean Bergarako eliza eta ermita batzuentzat laguntza uztea erabakitzen duenean.
Tradizioak dioenez eliza honen hormak egin ziren Elosuako erdi-haroko gazteluaren harriekin, gaztelu hau zenbaitzuk diotenez 1200 urtean Castillako Alfonso VIII erregeari eman zitzaion gotorlekuetako bat zen.
Halere, gaur egun ikusi dezakegun tenpluaren ezaugarriak XVI mendekoak dira, hurrengo urteetako aldaketekin. Berrikuntza lanak ustez, 1546 urtean hasi ziren parrokia izendatu zutenean.
Aurkitzen den tokia estrategikoa denez, litekeena da gerrateen ondorioz kalte handiak nozitutakoa izatea. Esaten da, esate baterako, 1795 urtean frantsesen kuartela izan zela.
Azken urteetan elizak berrikuntza handiak nozitu ditu, guztiak herritarrek borondaterik hoberenarekin eginak, baina hauen ondorioz korua desagertu egin da eta aldamenetako aldareak bota egin dira.
Saloi-oinplanozko eliza, bi ataleko nabe bakar eta abside zuzenarekin.
Nabearen lehen atala, ilargiskak dituen kanoi-erdiko gangarekin estaltzen da eta bigarrena, berriz, ertz-gangarekin; biak zurezkoak dira eta mentsuletan deskargatzen duten erdi-puntuko fajoi-arkutan irozotzen.
Aldare nagusia erdi-puntuko arku batek azpatua ageri da. Erretabloa barrokoa du, eta bertan lehentasunezko tokia betetzen du San Andresen irudi batek.
Tenplurako sarrera, zurezko egiturarekin itxita eta harlosazko solairua duen eliz atari batetik egiten da.
Dorrea, elizaren oinaldean kokatua, kanpandorre barroko batean amaitua dago.
SUBENTZIONATUTAKO OBRAK
Aldare nagusiko erretaulua errestauratzea eta sakristiaren eta atariaren estaldurak zaharberritzea.
SUBENTZIOAREN ZENBATEKOA
1986ko Plana: 300.000 pta.
2001eko Plana: 8.500.000 pta.
